
Astma to choroba, w której przewlekły proces zapalny toczący się w drogach oddechowych prowadzi do ich nadmiernej reaktywności. Podczas zaostrzenia choroby oskrzeliki płucne obkurczają się, co prowadzi do zmniejszonego przepływu powietrza przez płuca. Objawia się to występowaniem świstu podczas oddychania, utratą tchu, kaszlem i uczuciem ściskania w klatce piersiowej. Może również dochodzić do wzmożonej produkcji śluzu w płucach. Ataki astmy występują najczęściej w nocy i nad ranem.
Do astmy oskrzelowej dochodzi najczęściej na podłożu alergicznym, dotyczy to nawet 80% dzieci i do 50% pacjentów dorosłych z astmą oskrzelową. Często astmę alergiczna obserwuje się w ramach tzw. marszu alergicznego.
Według Polish Multicenter Study of Epidemiology of Allergic Diseases w Polsce na astmę oskrzelową choruje ok. 8,6% dzieci i 5,4% dorosłych.
Objawy
- trudność w oddychaniu (duszność)
- kaszel
- świst podczas oddychania
- ścisk i uczucie „drgania” w klatce piersiowej
- zasinienie wokół ust (przy poważnym niedotlenieniu)
Najczęstsze alergeny
- Alergeny wziewne
- pleśnie
- roztocza
- sierść zwierząt futerkowych
- pyłki drzew i traw
- alergeny owadów (karaluchów i jad owadów błonkoskrzydłych)
- Inne alergeny
- pokarmowe (np.gluten, orzeszki ziemne)
- Inne czynniki powodujące zaostrzenie
- Gwałtowna zmiana temperatury (zimno lub ciepło)
- wysiłek fizyczny
- infekcje (zarówno w dolnej, jak i w górnej części układu oddechowego)
- dym tytoniowy
- spaliny samochodowe
- aerozole z chemikaliami (np. środki do czyszczenia, lakiery do włosów)
- związki chemiczne w miejscu pracy
- perfumy
Diagnostyka
- wywiad i badanie lekarskie
- badania oceniające funkcję płuc (tzw. badania czynnościowe płuc, przede wszystkim spirometria)
- ocena uczulenia na alergeny wziewne (testy prick, ocena IgE we krwi)
Leczenie
- unikanie alergenów i innych czynników wywołujących zaostrzenie
- leki kontrolujące przebieg choroby: glikokortykosteroidy, inhibiotory receptorów leukotrienowych
- leki stosowane doraźnie, w czasie zaostrzenia (krótko i szybko działające, np. beta–mimetyki)
- leczenie długoterminowe (immunoterapia specyficzna)
Leki stosowane w leczeniu astmy występują w postaci wziewnej, doustnej lub dożylnej.
W postępowaniu terapeutycznym bardzo ważne są również edukacja pacjentów, samokontrola chorych oraz regularne badania kontrolne.
Podczas ataku astmy
- Zachowaj spokój.
- Usiądź prosto (nie odchylaj się do tyłu).
- Użyj przepisanego leku wziewnego (dawka może być powtórzona po 5-10 min, jeśli potrzeba).
- Jeśli nie ma poprawy dzwoń po karetkę lub udaj się do szpitala.